Cách dạy học tích cực để tăng hiệu quả hơn

Phương pháp dạy học tích cực đang trở nên phổ biến và được ứng dụng rộng rãi tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Phương pháp này giúp tăng cường hiệu quả trong quá trình giảng dạy và học tập bằng cách khuyến khích sự sáng tạo, tính chủ động và tích cực của học sinh.

1. Phương pháp dạy học tích cực là gì?

Phương pháp dạy học tích cực là một phương pháp giảng dạy mà giáo viên đưa ra các gợi ý mở để học sinh thảo luận và tự đưa ra kết luận. Phương pháp này giúp khai thác khả năng sáng tạo, tính chủ động và tích cực của học sinh. Để áp dụng phương pháp này, giáo viên cần có kiến thức chuyên môn sâu, lòng nhiệt huyết và đam mê công việc.

2. Các phương pháp dạy học tích cực được áp dụng hiện nay

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp dạy học tích cực được nghiên cứu và áp dụng nhằm giúp học sinh tiếp thu kiến thức và phát triển năng lực cá nhân một cách toàn diện. Dưới đây là một số phương pháp dạy học tích cực mà giáo viên có thể tham khảo để mang lại những buổi học đa dạng, thú vị và hiệu quả hơn.

2.1. Phương pháp dạy học tích cực theo nhóm

Phương pháp này cho phép học sinh phát huy tính chủ động, sáng tạo, kỹ năng làm việc nhóm, phát triển năng lực cộng tác và năng lực giao tiếp. Giáo viên có thể áp dụng các bước sau:

• Giới thiệu chủ đề cần thảo luận.
• Xác định mục tiêu và nhiệm vụ chung, sau đó chia nhóm.
• Học sinh cùng thảo luận trong nhóm.
• Báo cáo kết quả thảo luận cho giáo viên.
• Giáo viên nhận xét và đánh giá về kết quả.

2.2. Phương pháp dạy học bằng trò chơi

Phương pháp này cho phép học sinh tìm hiểu một vấn đề thông qua các trò chơi có nội dung liên quan. Các bước thực hiện bao gồm:

• Giáo viên phổ biến tên, quy tắc và nội dung của trò chơi cho học sinh.
• Học sinh thực hiện chơi thử.
• Thảo luận, đánh giá và rút ra bài học sau khi trò chơi kết thúc.

2.3. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình

Phương pháp này giúp học sinh học thông qua việc nghe câu chuyện có thật về các tình huống trong cuộc sống. Cách thức thực hiện:

• Giáo viên cho học sinh xem hoặc nghe về một trường hợp điển hình.
• Học sinh suy ngẫm về tình huống đó.
• Thảo luận và trao đổi dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

2.4. Phương pháp dạy học tích cực theo dự án

Phương pháp này yêu cầu học sinh thực hiện một dự án học tập liên quan đến thực tế cuộc sống. Cách thực hiện:

1. Lập kế hoạch cho dự án:

• Xác định đúng chủ đề của dự án.
• Lên kế hoạch thực hiện theo từng giai đoạn.

2. Tiến hành dự án:

• Thu thập thông tin và dữ liệu.
• Thực hiện điều tra và thảo luận trong nhóm.

3. Đưa ra kết luận:

• Tổng hợp lại kết quả.
• Lập kế hoạch và trình bày kết quả.
• Phản ánh kết quả trong quá trình học tập.

2.5. Phương pháp đóng vai

Phương pháp này cho phép học sinh diễn thử các tình huống giống với thực tế. Cách thực hiện:

• Giáo viên chọn chủ đề, chia nhóm và đưa ra tình huống cụ thể.
• Các nhóm thảo luận và trình bày theo thứ tự.
• Giáo viên đánh giá và rút ra kết luận.

2.6. Phương pháp giải quyết vấn đề

Phương pháp này kích thích tính chủ động, tự giải quyết vấn đề của học sinh. Cách thực hiện:

• Xác định vấn đề cần giải quyết.
• Thu thập thông tin và dữ liệu.
• Liệt kê các phương án giải quyết.
• Phân tích và đánh giá từng giải pháp.

2.7. Phương pháp dạy học theo góc

Phương pháp này cho phép học sinh thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại một vị trí cụ thể trong lớp học. Học sinh sẽ được lựa chọn phong cách học cũng như các hoạt động như khám phá, thực hành để phát triển bản thân và đọc hiểu đề xuất của giáo viên.

3. Cách áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy

• Tập trung vào phương pháp tự học.
• Ứng dụng phương pháp học nhóm, tập thể.
• Dạy học qua hoạt động trên lớp.
• Tóm tắt lại kiến thức trọng điểm sau mỗi buổi học.

4. Một số kỹ thuật dạy học tích cực hiệu quả nhất

Bên cạnh các phương pháp dạy học, còn có các kỹ thuật dạy học tích cực. Dưới đây là một số kỹ thuật mà giáo viên có thể áp dụng để tăng cường tính tích cực và sáng tạo của học sinh:

4.1. Kỹ thuật “Chia sẻ nhóm đôi” (Think, Pair, Share)

Kỹ thuật này giúp phát triển năng lực tư duy của từng cá nhân trong nhóm đôi. Học sinh lắng nghe và tóm tắt ý bạn đồng đội để đưa ra câu trả lời tốt nhất.

4.2. Kỹ thuật dạy học tích cực Kipling (5W1H)

Kỹ thuật này giúp đối tượng học sinh xem xét nhiều khía cạnh của vấn đề để chọn lựa ý tưởng phát triển.

4.3. Kỹ thuật dạy học KWL (KWLH)

Kỹ thuật này kích thích sự hứng thú của học sinh trong học tập, làm tăng khả năng định hướng và tự đánh giá cho từng cá nhân.

4.4. Kỹ thuật dạy học bằng sơ đồ tư duy (Mindmap)

Kỹ thuật này giúp học sinh nắm kiến thức nhanh hơn bằng cách sử dụng sơ đồ tư duy với hình ảnh và màu sắc.

5. Điều kiện để áp dụng phương pháp dạy học tích cực thành công

• Giáo viên cần được đào tạo bài bản để nắm vững phương pháp dạy học tích cực.
• Học sinh cần có phẩm chất và năng lực cần thiết để hòa nhập và thích nghi.
• Nhà trường cần giảm tải khối lượng kiến thức và đổi mới trang thiết bị dạy học.
• Đánh giá kết quả của học sinh một cách công bằng và công khai.

Bài viết trên đây là những chia sẻ về một số phương pháp dạy học tích cực đang được áp dụng rộng rãi. Để biết thêm thông tin và lựa chọn chương trình học phù hợp, bạn có thể truy cập PRAIM.