Ám sợ chuyên biệt – Khi nỗi sợ trở thành nỗi ám ảnh

Bạn có từng trải qua những cơn sợ hãi cực kỳ đặc biệt? Đó là những nỗi sợ vô cùng mạnh mẽ và phi lý đối với những vật hoặc tình huống cụ thể. Sợ chó, sợ không gian hẹp, sợ bay, sợ độ cao, thang máy, đường hầm, đường cao tốc, nước, và máu… đều là những nỗi sợ phổ biến. Ám sợ không chỉ đơn thuần là nỗi sợ hãi, mà nó còn mang trong mình một phần phi lý. Đôi khi, bạn có thể leo trèo trên những ngọn núi cao nhất, nhưng lại hoảng sợ khi tiếp cận tầng 10 của một tòa nhà. Những người trưởng thành bị ám sợ chuyên biệt thường nhận ra rằng nỗi sợ đó không hợp lý, nhưng chỉ cần đối mặt hoặc nghĩ về nó, họ lại trở nên hoảng loạn, lo lắng và căng thẳng cực độ.

Thống kê cho thấy, hơn 1 người trong số 10 người bị ám sợ chuyên biệt. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác gây ra những nỗi sợ này vẫn còn là một ẩn số. Dường như nỗi sợ chuyên biệt thường di truyền trong gia đình và thường phát triển nhiều hơn ở phụ nữ. Ám sợ chuyên biệt thường bắt đầu xuất hiện ở tuổi thanh thiếu niên hoặc tuổi trưởng thành. So với những nỗi ám ảnh thời thơ ấu, những nỗi sợ chuyên biệt xuất hiện đột ngột và kéo dài lâu hơn. Chỉ có khoảng 20% người trưởng thành có khả năng tự vượt qua những nỗi sợ này.

Khi còn nhỏ, chúng ta thường sợ rất nhiều thứ, nhưng những nỗi sợ đó thường biến mất theo thời gian, trong khi đối với một số người khác, chúng lại tiếp tục tồn tại đến khi trưởng thành. Những nghiên cứu hiện tại chưa thể giải thích tại sao những nỗi sợ hãi từ thời thơ ấu theo đuổi một số người đến khi trưởng thành, trong khi với những người khác, chúng tự dưng biến mất.

Các triệu chứng đặc trưng của ám sợ chuyên biệt

• Sợ hãi quá mức hoặc không có lý do gây ra, khi tiếp xúc với một vật hoặc tình huống cụ thể (ví dụ: sợ bay, sợ độ cao, sợ thú vật, sợ tiêm, sợ máu…).
• Sợ hãi kéo dài ít nhất 6 tháng.
• Khi tiếp xúc với tác nhân gây sợ hãi, người bị ám sợ chuyên biệt sẽ trải qua cảm giác lo lắng và sợ hãi ngay lập tức, giống như triệu chứng của cơn hoảng loạn. Ở trẻ em, cảm giác lo lắng thường được biểu hiện qua khóc, cáu giận, cứng ngắc hoặc bấu víu.
• Nỗi sợ hãi hoặc lo lắng đối với một vật hoặc tình huống không nguy hiểm và không có nguy cơ đe dọa tính mạng. Hầu hết người trưởng thành sẽ nhận ra rằng nỗi sợ hãi của họ có phần quá mức và không hợp lý, đồng thời cảm thấy phiền lòng vì điều đó.
• Chịu đựng những tình huống gây sợ hãi bằng sự lo lắng hoặc căng thẳng cực độ.
• Tránh xa, né tránh hoặc căng thẳng đối với những tình huống gây sợ hãi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày, công việc, học tập, các hoạt động xã hội và các mối quan hệ.
• Lo lắng, cảm giác hoảng sợ hoặc né tránh một đối tượng hoặc tình huống cụ thể không phải là triệu chứng của các rối loạn tâm lý hay các bệnh về thần kinh khác.

Nếu bạn gặp những triệu chứng trên, hãy tìm đến bác sĩ hoặc nhận tư vấn từ chuyên gia tâm lý hoặc tâm thần trên hệ thống khám từ xa Wellcare để được chẩn đoán và nhận sự can thiệp phù hợp. Mỗi người có các triệu chứng và tình trạng khác nhau, do đó cần có sự can thiệp phù hợp và chính xác.

Ám sợ chuyên biệt không chỉ là một nỗi ám ảnh

Mỗi người thường có nhiều nỗi ám sợ chuyên biệt khác nhau. Trung bình, họ sẽ sợ ít nhất 3 vật hoặc tình huống cụ thể và khoảng 75% người bị ám sợ có nhiều hơn một nỗi sợ. Trong trường hợp này, việc đưa ra nhiều chẩn đoán khác nhau là cần thiết để phân biệt nguyên nhân gây ra nỗi sợ. Ví dụ, nếu ai đó sợ sấm sét và sợ bay, có thể có hai chẩn đoán khác nhau: sợ không gian và sợ tình huống.

Hiện tại, vẫn còn nhiều điều chưa rõ về nguyên nhân tại sao những nỗi ám sợ từ thời thơ ấu theo đuổi một số người đến khi trưởng thành, trong khi với những người khác, chúng tự dưng biến mất.

Tìm hiểu thêm về ám sợ chuyên biệt và các vấn đề tâm lý tại PRAIM – nơi chia sẻ những bí mật tâm lý hàng đầu.