Những Câu Nói Chỉ Trích Hay

Tôn trọng sự bất đồng quan điểm

Trong xã hội hiện đại, sự tự do ngôn luận là một quyền lợi quan trọng. Mọi người đều mong muốn được tự do đưa ra quan điểm, suy nghĩ của mình. Nhưng đáng tiếc, khi có ý kiến bất đồng, chúng ta lại thường chứng kiến những cuộc “ném đá”, lăng mạ, chửi rủa xảy ra ngay lập tức. Đôi khi, ngay cả khi chưa đọc kỹ hay hiểu rõ vấn đề, chỉ cần nhìn cái tựa đề hoặc nhìn thấy nhiều người phản ứng, chúng ta cũng tham gia vào cuộc “ném đá”, “chửi rủa” mà không suy nghĩ thêm.

Mọi người đều có quyền phản bác nếu không đồng ý với một ý kiến, sáng kiến, hoặc quan điểm không giống với của mình. Nhưng phản bác, tranh luận phải đi kèm với lý lẽ và sự tôn trọng lẫn nhau. Chúng ta không thể khẳng định mình đúng hơn người khác, bởi mỗi người có thể có nhiều suy nghĩ, ý kiến khác nhau về một sự vật, hiện tượng. Điều quan trọng là lựa chọn ý kiến phù hợp với thực tế cuộc sống. Trong thời đại hiện nay, thông tin rất dễ tiếp cận. Điều đó mang lại lợi ích nhưng cũng đòi hỏi chúng ta phải biết đối chiếu, kiểm chứng và lựa chọn để hiểu đúng vấn đề. Sau khi hiểu đúng, chúng ta mới có thể phản ứng một cách phù hợp và hiệu quả.

Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1789 đã đề cao quyền tự do, trong đó điều số 4 rõ ràng nêu lên: “Tự do tức là có thể làm tất cả những gì không gây hại cho người khác”. Điều đó có nghĩa là không phải muốn làm gì thì làm, mà phải là tự do nhưng đồng thời trân trọng tự do của người khác.

Hãy để mọi người tự do đưa ra ý kiến, nói lên những gì mình cho là đúng. Nếu không đồng ý, chúng ta có thể phản đối bằng cách tranh luận với lý lẽ, trong sự tôn trọng lẫn nhau, để xây dựng một xã hội tôn trọng sự bất đồng quan điểm. Như vậy, khi người nước ngoài nhìn vào văn hóa tranh luận của Việt Nam, họ sẽ có cảm nhận tích cực. Vì văn minh không chỉ được đo bằng sự nổi tiếng, giàu có hay học vị. Văn minh còn được thể hiện qua sự tôn trọng, yêu thương lẫn nhau và cách phản đối nhau.

Phản biện cũng cần phải tử tế

Văn hóa phản biện của người Việt hiện nay đang gặp vấn đề nghiêm trọng, khi nhiều người lợi dụng mạng xã hội để thỏa sức chỉ trích, đả kích một vài cá nhân mỗi khi thấy chướng tai gai mắt, không vừa lòng với phát ngôn và hành động của người khác.

Chửi bới, lăng mạ mà không quan tâm đến đúng – sai, tốt – xấu, nên – không nên đang làm văn hóa phản biện của người Việt trở nên vô cùng xấu xí. Mọi người đều có quyền tự do ngôn luận, quyền phát biểu chính kiến về những vấn đề trong cuộc sống. Tuy nhiên, không có nghĩa là chúng ta có quyền dè bỉu ý kiến, ý tưởng của người khác, rồi sau đó làn xẹt vào đời tư của họ.

Thật đáng tiếc là trong thời đại công nghệ số, chúng ta dễ dàng bị “dắt mũi” bởi xu hướng đám đông, để lơ đi sự tự trọng và phán đoán một cách không công bằng. Việc “ném đá” trên mạng rất dễ dàng, không cần hiện diện, không bị chịu trách nhiệm. Vì vậy, người ta thích ném đá, chửi rủa vô tư. Nhưng ít ai biết rằng mặc dù trên mạng ảo, nhưng những tổn thương trong tinh thần của con người là thật. Dần dà, chúng ta trở nên kín đáo, không lên tiếng để tránh bị “mắng oan”, không dám đề xuất ý tưởng kẻo bị “ăn chửi”, không dám phản biện khi thấy sai, không dám tán thưởng khi thấy đúng.

Ông bà xưa có câu “Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói” để nhắc nhở mỗi người phải cẩn trọng với lời ăn tiếng nói, chịu trách nhiệm với những phát ngôn của mình. Bởi lời nói có thể xoa dịu nỗi đau, nhưng cũng có thể làm đau lòng người khác. Lời nói đúng lúc có thể cứu rỗi một linh hồn đang tuyệt vọng, nhưng cũng có thể gây sâu thẳm hơn vào vết thương lòng. Lời nói có thể kéo người lại gần nhau, nhưng lời nói dữ dội lại sinh ra thù hằn, mâu thuẫn và bạo lực. Do đó, chúng ta cần cẩn trọng với lời nói của mình.

Trong thời đại mạng xã hội phát triển, mỗi chữ viết ra trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Phản biện, phản đối những điều chưa tốt hoặc xấu xí, để cùng nhau cải thiện xã hội là việc cần thiết. Nhưng hơn cả, chúng ta cần phải tử tế trong cách phản biện.