Giải pháp phát triển văn hóa, hành vi ứng xử trên mạng xã hội tại Việt Nam

Mạng xã hội đã và đang góp phần vào sự phát triển tích cực, tuy nhiên cũng không thể phủ nhận những tác động tiêu cực và vấn nạn mà nó mang lại. Tình trạng xuống cấp về đạo đức và văn hóa ứng xử trên mạng đang là một vấn đề đáng báo động. Việc sử dụng mạng xã hội để vi phạm pháp luật và tấn công nhau đã gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Việc xúc phạm, tấn công người khác và lan truyền nội dung vi phạm ngày càng trở nên phổ biến trên mạng xã hội. Những nội dung nhảm nhí, độc hại và phản cảm thu hút sự chú ý của người dùng hơn những nội dung có giá trị. Sự xuất hiện của những “thần tượng mạng” từ các trào lưu phản cảm và nhảm nhí đã tạo ra những hệ lụy đáng báo động.

Vì vậy, phát triển văn hóa, hành vi ứng xử trên mạng xã hội trở nên cấp thiết và đòi hỏi sự tham gia từ cả phía cơ quan quản lý và người dân. Để tìm ra giải pháp, chúng ta cần xác định nguyên nhân dẫn đến sự lệch lạc trong văn hóa ứng xử trên mạng xã hội.

Nhận thức và hiểu biết

Một trong những nguyên nhân chính là do sự đắm chìm trong thế giới ảo của người dùng mạng xã hội, đặc biệt là giới trẻ. Họ bỏ qua quy tắc đạo đức và chuẩn mực văn hóa trong cuộc sống thực chỉ để được nổi tiếng và chú ý. Việc tương tác với nội dung xấu và thiếu trách nhiệm trên mạng xã hội cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến hành vi ứng xử trên mạng. Nhiều người sử dụng cho rằng mạng xã hội là một môi trường “ảo”, “vô danh”, không chịu trách nhiệm với hành động của mình. Điều này dẫn đến việc tự do phát ngôn, chia sẻ thông tin mà không suy nghĩ đến hậu quả tiêu cực cho xã hội và cá nhân.

Phát hiện và xử lý

Do ngôn ngữ trên mạng xã hội rất đa dạng và kỹ thuật nhận diện nội dung vi phạm chưa đáp ứng được yêu cầu. Quy định về các hành vi vi phạm vẫn còn chung chung và khó áp dụng. Cần tăng cường quản lý nội dung thông tin trên mạng xã hội, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật. Việc ban hành văn bản pháp lý và quy định về quản lý nhà nước không thể loại trừ hoàn toàn nội dung không lành mạnh trên mạng xã hội. Cần có một khuôn khổ thể chế “mềm”, bổ sung cho các khung pháp lý chính thức của cơ quan nhà nước. Đó có thể là chuẩn mực về đạo đức, về ứng xử để khuyến khích những giá trị tốt đẹp và hướng dẫn mọi người dân tham gia mạng xã hội ứng xử một cách văn minh.

Giải pháp cụ thể

1. Giải pháp nâng cao ý thức cho người dùng mạng xã hội: Định hướng và khuyến khích những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật trên mạng sản xuất và lan tỏa nội dung có giá trị, phù hợp với văn hóa Việt. Cần phản biện tích cực đối với những hành xử vô văn hóa và lưu ý vai trò của người quản trị các diễn đàn và fanclub. Đồng thời, cần tăng cường giáo dục kỹ thuật thông tin và cách bảo vệ cá nhân trên mạng cho giới trẻ.

2. Giải pháp về hoàn thiện chính sách: Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quản lý nội dung thông tin trên mạng xã hội. Tăng cường các chế tài xử lý hành vi vi phạm pháp luật nghiêm khắc hơn. Nghiên cứu bổ sung quy định yêu cầu các nền tảng mạng xã hội phải có giải pháp định danh tài khoản người dùng tại Việt Nam.

3. Giải pháp nâng cao nguồn nhân lực: Tăng cường năng lực cho các lực lượng quản lý nội dung trên mạng xã hội từ Trung ương xuống địa phương. Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, nắm chắc tình hình để phát hiện và xử lý kịp thời.

4. Giải pháp kỹ thuật: Nâng cấp hệ thống kiểm duyệt và triển khai phần mềm chặn lọc, phát hiện, thu thập, xử lý hành vi vi phạm trên mạng. Tuy nhiên, công cụ kỹ thuật cần sự hỗ trợ của cơ quan/tổ chức phát hiện và xác minh hành vi vi phạm trước khi áp dụng.

5. Giải pháp với doanh nghiệp cung cấp mạng xã hội: Yêu cầu các doanh nghiệp định danh tài khoản người dùng tại Việt Nam và triển khai cấp nhanh xác thực cho các fanpage chính thức của cơ quan, tổ chức. Yêu cầu có giải pháp tiền kiểm các quảng cáo và gỡ ngay quảng cáo chính trị.

Để phát triển văn hóa, hành vi ứng xử trên mạng xã hội, chúng ta cần sự tham gia và cùng nhau xây dựng một môi trường mạng lành mạnh và văn minh. Hãy cùng nhau thực hiện những giải pháp trên để tạo ra một mạng xã hội tích cực và bảo vệ quyền lợi của cộng đồng.

Đọc thêm tại PRAIM

(Số liệu thống kê nhằm mục đích minh họa)