Mảnh bằng Ph.D – Những điều không phải ai cũng nói cho bạn

Tìm hiểu về hành trình học Ph.D

Mỗi năm, có hàng ngàn sinh viên Việt Nam rời quê hương để du học ở Mỹ và các nước khác. Họ có nhiều cách khác nhau để đạt được điều này, từ học bổng, trợ giảng hay trợ nghiên cứu đến tự túc. Tuy nhiên, ít sinh viên hỏi những câu hỏi quan trọng như: “Tại sao lại học Ph.D?”, “Có đáng bỏ thời gian học Ph.D hay không?”, “Làm thế nào để đánh giá mảnh bằng Ph.D?”, “Tôi có đủ khả năng để học Ph.D hay không?”, “Học Ph.D xong rồi làm gì?”. Trong bài viết này, mình sẽ cố gắng trả lời những câu hỏi này dựa trên kinh nghiệm và suy nghĩ cá nhân sau hơn 10 năm học và “hành nghề” Ph.D ở Mỹ.

Ph.D là gì?

Ph.D là viết tắt của Doctor of Philosophy, học bậc cao nhất và xuất hiện tại Đức trước khi lan rộng sang Mỹ và các nước phương Tây khác. Một người có bằng Ph.D được gọi là “doctor” và đôi khi được coi là chuyên gia và có thể giữ các vị trí như giáo viên và nghiên cứu viên. Tuy nhiên, không phải ai có bằng Ph.D cũng có thể làm giảng viên hay nghiên cứu viên. Để hoàn tất Ph.D, sinh viên cần đạt hai mục tiêu chính: thấu hiểu một ngành và góp phần mở rộng kiến thức của ngành đó. Mục tiêu thứ hai này là điểm khác biệt giữa Ph.D và các học bằng khác. Ph.D không chỉ đơn thuần là việc đọc và thi lấy điểm cao, mà cần có công trình nghiên cứu và ý tưởng độc đáo của riêng mình.

“Nghề” Ph.D: không chỉ là học

Học Ph.D không chỉ là một quá trình học tập, mà còn là một công việc. Các sinh viên sau đại học thường làm trợ giảng hoặc trợ nghiên cứu để kiếm sống, số tiền này thường đủ để sinh viên tự nuôi mình. Cuộc sống của sinh viên Ph.D đầy áp lực và kiên trì, họ sống trong căn hộ nhỏ, dành thời gian rất nhiều ở phòng thí nghiệm và thư viện. Tuy nhiên, đôi khi họ tự đặt câu hỏi liệu mình có đủ khả năng để hoàn thành Ph.D hay không. Mặc dù lương Ph.D sau khi ra trường cao hơn so với học bằng thạc sĩ và đại học, nhưng lại không đáng bằng thời gian và công sức đã bỏ ra cho học Ph.D. Cuộc sống căng thẳng và áp lực tinh thần có thể ảnh hưởng xấu đến sinh viên, đặc biệt là đối với sinh viên du học.

Lấy Ph.D vì lý do gì? Đáng bỏ công sức hay không?

Có nhiều lí do để lấy Ph.D, từ việc muốn mở rộng kiến thức, cải thiện đời sống gia đình và cá nhân, đến mong muốn thay đổi thế giới quan. Tuy nhiên, lấy Ph.D chỉ vì những lý do như bạn bè cũng học Ph.D, được xã hội nể trọng hay muốn có cuộc sống tốt đẹp hơn thì là sai lầm. Những động cơ này không thể giúp sinh viên hoàn thành tốt việc học Ph.D. Ph.D đòi hỏi sự đam mê học hỏi và sáng tạo trong một phân ngành nhất định. Đối với sinh viên, lựa chọn nghề nghiệp đáng lẽ phải là quyết định cá nhân dựa trên đam mê và khả năng của mình, không phải dựa trên áp lực xã hội hay so sánh với người khác.

Phụ huynh: Đừng gây áp lực tâm lý

Phụ huynh có thể có nguyện vọng con em mình có cuộc sống tốt hơn và được xã hội tôn trọng. Tuy nhiên, áp lực từ gia đình không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sinh viên mà còn ảnh hưởng đến kết quả học tập và nghiên cứu của họ. Lựa chọn nghề nghiệp là quyền tự do cá nhân và không nên đặt quá nhiều kỳ vọng vào con em. Đam mê và khả năng cá nhân mới là những yếu tố quan trọng nhất để hoàn thành tốt việc học Ph.D.

Ph.D là bước đầu, hành trình vẫn còn

Cuối cùng, lấy Ph.D chỉ là bước đầu nhỏ trong hành trình chông gai và thú vị này. Điều quan trọng là không nên quá mải mê vào danh vọng, bằng cấp và tiền bạc. Một Ph.D thành công là người có đam mê và khả năng sáng tạo, không chỉ đơn thuần là người có bằng cấp. Bằng Ph.D chỉ là một phần nhỏ trong quá trình theo đuổi nỗi đam mê này. Hy vọng qua bài viết này, các bạn trẻ có thể có cái nhìn và suy nghĩ cẩn trọng hơn trước khi theo đuổi “con đường đau khổ” này.