Mendeleev đã xếp các nguyên tố theo thứ tự của khối lượng nguyên tử, nhưng cũng để một số nguyên tố không theo thứ tự này để giữ cho các nguyên tố có tính chất tương tự nằm trên cùng một dòng. Trong khi đó, Meyer đã xếp các nguyên tố theo thứ tự của khối lượng nguyên tử và phân chia chúng thành các nhóm dựa trên tính chất hóa học của chúng.
Tuy nhiên, bảng tuần hoàn hóa học của Mendeleev được công nhận nhiều hơn và được sử dụng rộng rãi hơn do ông đã dự đoán khá chính xác sự tồn tại của các nguyên tố mới và các tính chất của chúng dựa trên vị trí của chúng trên bảng tuần hoàn. Các nguyên tố này sau đó được phát hiện và tên gọi theo dự đoán của Mendeleev.
Kể từ đó, bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học đã được cải tiến và bổ sung thông tin cho đến nay để trở thành công cụ quan trọng trong hóa học và khoa học tự nhiên.
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo thứ tự tăng dần của số proton trong hạt nhân của các nguyên tố, từ nguyên tố có số proton nhỏ nhất là hydrogen (Z=1) cho đến nguyên tố có số proton lớn nhất là oganesson (Z=118). Việc sắp xếp này được gọi là sắp xếp theo số hiệu nguyên tử.
Các nguyên tố được sắp xếp thành các hàng ngang được gọi là các chu kỳ. Các chu kỳ này thường được đánh số từ 1 đến 7. Các nguyên tố cùng chu kỳ có cùng số lượng các lớp electron bên ngoài, tương ứng với số chu kỳ. Số lượng electron của các lớp bên trong có thể khác nhau.
Các nguyên tố cùng một dòng được gọi là một nhóm hoặc một cột. Các nhóm này thường được đánh số từ 1 đến 18 hoặc được đặt tên tương ứng với tính chất của các nguyên tố trong nhóm đó. Các nguyên tố trong cùng một nhóm có cùng cấu trúc electron bên ngoài và do đó thường có tính chất hóa học tương tự với nhau.
Bên cạnh đó, các nguyên tố được chia thành hai loại chính là các nguyên tố kim loại và các nguyên tố phi kim. Các nguyên tố kim loại có xu hướng mất electron để tạo ion dương và thường là tốt dẫn điện và dẫn nhiệt. Các nguyên tố phi kim không có xu hướng mất electron để tạo ion dương và thường là tốt cách điện và ít dẫn nhiệt.
Tóm lại, bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo số hiệu nguyên tử và các tính chất hóa học của các nguyên tố này được xếp theo các chu kỳ và nhóm.
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học bao gồm 118 nguyên tố, được sắp xếp theo thứ tự tăng dần của số hiệu nguyên tử (Z). Bảng tuần hoàn được chia thành 7 chu kỳ (periods) và 18 nhóm (groups) tương ứng với các tính chất của các nguyên tố.
Cấu tạo của bảng tuần hoàn
Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều ngang của bảng theo các chu kỳ. Mỗi chu kỳ tương ứng với một lớp electron bên ngoài của các nguyên tố. Chu kỳ đầu tiên chỉ có hai nguyên tố (hydrogen và helium), chu kỳ thứ hai có tám nguyên tố, các chu kỳ tiếp theo có 18 nguyên tố. Các nguyên tố trong cùng một chu kỳ có cùng số lượng lớp electron bên ngoài và có xu hướng có các tính chất hóa học tương tự.
Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều dọc của bảng theo các nhóm. Các nhóm được đánh số từ 1 đến 18 hoặc được đặt tên tương ứng với tính chất của các nguyên tố trong nhóm đó. Các nguyên tố trong cùng một nhóm có cùng cấu trúc electron bên ngoài và do đó thường có tính chất hóa học tương tự với nhau.
Ngoài ra, bảng tuần hoàn còn có một số đặc điểm khác như:
Đường chéo trong bảng tuần hoàn gọi là đường chéo chính. Các nguyên tố trên đường chéo chính thường có các tính chất hóa học tương tự nhau.
Các nguyên tố kim loại nằm ở bên trái của bảng tuần hoàn, trong khi các nguyên tố phi kim nằm ở bên phải của bảng tuần hoàn.
Các nguyên tố thuộc cùng một nhóm có cùng số electron bên ngoài, do đó có các tính chất hóa học tương tự. Các nhóm 1 và 2 được gọi là các kim loại kiềm và kim loại kiềm thổ, các nhóm 13 đến 18 được gọi là các kim loại phụ, phi kim và khí hiếm.
Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được đánh số từ 1 đến 118, tương ứng với số hiệu nguyên tử (Z) của chúng.
Gợi ý một số bài tập áp dụng
Bài luyện tập cơ bản
1. Hãy liệt kê các phần tử trong nhóm 1 của bảng tuần hoàn.
=> Đáp án: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr.
2. Những nguyên tố nào thuộc nhóm chính và nhóm phụ của bảng tuần hoàn?
=> Đáp án: Nhóm chính là nhóm 1-2 và 13-18, nhóm phụ là nhóm 3-12.
3. Các phần tử trong cùng một nhóm có tính chất hóa học tương tự nhau hay khác nhau? Giải thích.
=> Đáp án: Các phần tử trong cùng một nhóm có tính chất hóa học tương tự nhau do chúng có cùng số electron ở vùng electron bên ngoài, dẫn đến cùng một cấu trúc electron và có các tính chất hóa học tương tự.
4. Số hiệu nguyên tử của nguyên tố Na là bao nhiêu?
=> Đáp án: Số hiệu nguyên tử của Na là 11.
5. Trong nhóm chính thứ nhất, nguyên tố nào có tính oxi hoá mạnh nhất?
Đáp án: Trong nhóm chính thứ nhất, nguyên tố Fr có tính oxi hoá mạnh nhất.
Bài luyện tập nâng cao
1. Hãy cho biết tên, ký hiệu hóa học, số hiệu nguyên tử và cấu trúc electron của nguyên tố trong vị trí thứ 16 của bảng tuần hoàn.
=> Đáp án: Tên là Sulfur, ký hiệu hóa học là S, số hiệu nguyên tử là 16, cấu trúc electron là 2-8-6.
2. Trong số các nguyên tố trong nhóm 7, nguyên tố nào có tính khử mạnh nhất? Vì sao?
=> Đáp án: Nguyên tố Mn trong nhóm 7 có tính khử mạnh nhất vì nó có cấu trúc electron đặc biệt và khó khử.
3. Liệt kê các nguyên tố trong chu kỳ thứ 3 của bảng tuần hoàn.
=> Đáp án: Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, Ar.
4. Trong nhóm 14, nguyên tố nào có độ âm điện cao nhất và tại sao?
=> Đáp án: Nguyên tố Cacbon có độ âm điện cao nhất trong nhóm 14 vì nó có số lượng proton trong nhân nhiều hơn so với các nguyên tố khác trong nhóm, dẫn đến khả năng thu hút electron lớn hơn.
5. Trong nhóm 18, nguyên tố nào không có electron ở vùng p bên ngoài?
=> Đáp án: Nguyên tố Helium trong nhóm 18 không có electron ở vùng p bên ngoài.
6. Số hiệu nguyên tử của nguyên tố có số lượng electron ở vùng electron bên ngoài là 3, số lượng proton là 13 là bao nhiêu?
=> Đáp án: Nguyên tố có số lượng electron ở vùng electron bên ngoài là 3, số lượng proton là 13 là nguyên tố Aluminum với số hiệu nguyên tử là 13.
7. Trong nhóm 17, nguyên tố nào có tính oxi hoá cao nhất và tại sao?
=> Đáp án: Nguyên tố Fluorine trong nhóm 17 có tính oxi hoá cao nhất do nó có cấu trúc electron gần nhất với khối electron của gaz hiếm Neon, vì vậy nó có năng lượng liên kết mạnh với electron và có khả năng kéo electron của các nguyên tử khác.
Trên đây là những thông tin về bảng tuần hoàn hóa học lớp 10 mới nhất 2023. Hãy ghi nhớ và rèn luyện thêm với các bài tập được chia sẻ ở trên nhé!. Theo dõi Admin để biết thêm nhiều thông tin chi tiết về bảng tuần hoàn hóa học nhé!
Xem them:
Bảng tuần hoàn hóa học: Các thông tin cần phải biết!
Chinh phục các nguyên tố trong bảng tuần hoàn hóa học với 4 phương pháp đọc, hiểu siêu dễ!